IRIS

این جنس متعلق به تیره زنبق(Iridaceae)بوده و گیاهانی علفی و پایا هستند .برگ ها متناوب ،یا در قاعده همپوش و بدون دمبرگ هستند و برگک وبرگک فرعی رشد یافته و کم و بیش برگی شکل و اسپات به صورت گریبان در می آید .گلپوش منظم یا  نامنظم ،بزرگ و رنگین هستند قطعات گلپوش 6 عدد ،قطعات بیرونی آن بیش تر به سمت خارج و به طرف پایین برگشته و قطعاتی درونی ایستاده اند. خامه  به سه قطعه پهن و گلبرگ مانند که همان کلاله است منتهی می شود. کلاله ها از هم فاصله داشته و کم و بیش گسترده اند و رنگ آن ها سفید ،زرد یا بنفش است. گل آذین به صورت گرزن بادبزنی شکل یا یک سویه است ،این جنس دارای ریزوم و یا بن پیازی است و میوه آن کپسول است.زنبق ها دارای 20 گونه علفی چند ساله در ایران بوده که بیش تر در نواحی مرطوب یا کنار جویبارها رویش دارند.

عمق ریشه :10-5 سانتی متر     

ارتفاع: 90-50 سانتی متر   

نیاز نوری:آفتاب کامل    

زمان گلدهی :اوایل تابستان

گونه Iris laevigata به آسانی رشد می کند و توده ای از برگ های شمشیری شکل صاف تولید می کند .گل ها آبی رنگ است و به علت این که با بذر زیاد می شود ،دارای تنوع زیادی می باشد. در بین انواعی که زیباتر از بقیه هستند می توان رنگ های آبی مایل به ارغوانی (Atrpur purea) ،صورتی ملایم (Rose Queen) و سفید(Snow drift) را نام برد.برای تکثیر آن می توان با تقسیم کردن گیاه مستقر شده بلافاصله پس از گلدهی اقدام کرد ولی معمولاًبه وسیله کاتن بذرها در اوایل بهار در سینی های مرطوب نیز تکثیر می شود اما واریته های آن با بذر تکثیر نمی شوند.و همیشه از راه تقسیم کردن زیاد می شوند.

عمق ریشه :10-5 سانتی متر   

ارتفاع:70-50 سانتی متر   

نیاز نوری:آفتاب کامل       

زمان گلدهی :اوایل تابستان

واریته Iris Laevigata var .iegata توده ای از برگ های شمشیری شکل با ترکیب های گوناگونی از دو رنگ سبز و کرم تولید می کند و گل های آبی رنگ آن در طول تابستان در بین برگ ها آشکار می شوند.

برای تکثیر آن می توان با تقسیم کردن گیاه مستقر شده بلافاصله پس از گلدهی ،اقدام کرد.

عمق ریشه :درخاک های مرطوب تا 30 سانتی متر           

ارتفاع :120 -75 سانتی متر       

نیاز نوری :آفتاب کامل

زمان گلدهی :اوایل تابستان            

گونه Iris pseudacorus باتلاقی است و در آبگیرهای شمال ایران فراوان می روید .یک گیاه بسیار قوی است و برای آب نماهای کوچک مناسب نمی باشد .اما در باغ های آبی و همچنین کنار رودخانه ها مکان مناسبی برای آن به شمار می آید.این گونه دارای برگ های بلند،تسمه ای شکل و سبز هستند و گل های زرد روشن با خال های سیاه رنگ واضحی دارد.واریته bastar dii دارای گل هایی به رنگ زرد مایل به کرم است و مقاوت کم تری دارد. واریته Flore Pleno دارای گل های مضاعف (دوتایی است)در حالی که واریته Gloden Queen(ملکه طلایی )گل هایی به رنگ زرد روشن دارد.برای تکثیر آن می توان با تقسیم کردن گیاه مستقر شده بلافاصله پس از گلدهی اقدام کرد. همچنین می توان با کاشتن بذرها در بهار در سینی های مرطوب یا شاسی های کم عمق اقدام کرد.

عمق ریشه:در خاک های مرطوب تا 15 سانتی متر      

ارتفاع :90-60 سانتی متر          

نیاز نوری:آفتاب کامل

زمان گلدهی :اوایل تابستان                 

واریته Iris pseudacorus var یکی از زیباترین گل های رنگارنگ به شمار می آید .این نوع زنبق برگ های زیبا ،رنگارنگ سب و کرم و شمشیری شکل دارد که در تمام طول بهار و اوایل تابستان زیبایی خود را حفظ می کند. با گذشت زمان رنگ برگ ها به سبز کم رنگ تغییر می کند. گل ها به رنگزرد طلایی روشن است . این واریته در مقایسه با سایر واریته های این گونه آهسته تر رشد می کند. برای تکثیر آن می توان با تقسیم کردن گیاه مستقر شده بلافاصله بعد از گلدهی اقدام کرد.

عمق ریشه :درخاک های مرطوب تا 15 سانتی متر       

ارتفاع :75-60 سانتی متر       

نیاز نوری :آفتاب کامل

زمان گلدهی :اوایل تا اواسط تابستان        

گونه Iris versicolor با رشد متوسط انتخاب مناسبی برای آب نماهای کوچک است. گل ها آبی مایل به بنفش و ارغوانی و دارای خال های زرد مایل به کرم می باشند.برگ ها شمشیری و به رنگ سبز ساده است .واریته Alba سفید خالص بوده در حالی که واریته Claret Cup ارغوانی مایل به قرمز تیره و واریته Kermesina دارای گل های قرمز پُر رنگ است.

برای تکثیر می توان با کاشتن بذرها در بهار در سینی اقدام کرد و یا با تقسیم کردن گیاه مستقر شدهبلافاصله بعد از گلدهی اقدام کرد.

عمق ریشه :در خاک های مرطوب تا 15 سانتی متر     

ارتفاع :90-60 سانتی متر                                    

نیاز نوری :آفتاب کامل یا به نسبت سایه                                                          

زمان گلدهی :تابستان      

گونه Iris ensata زنبق زیبای مردابی بوده قادر به تحمل خاک قلیایی و آب راکد در زمستان نیست .این گونه توده ای از برگ های پهن علفی یا برایک شمشیری شکل دارد. گل های نرم ،مخملی و به رنگ بنفش تیره می باشند.واریته بسیاری از این گونه وجود دارد که عبارتند از:

Var. Blue Haven 75-60 سانتی متر با گل های بنفش کم رنگ ،Var.Landscape at Dawn 75 -60 سانتی متر و Var. Variegata 60 سانتی متر با گل های ساده آبی مایل به بنفش و برگ های خط خطی سبز و کرم رنگ.

برای تکثیر آن می توان در فصل بهار با کاشتن بذرها در سینی های دارای کمپوست در محلی سرد،اقدام کرد .همچنین می توان با تقسیم کردن در گیاه در زمستان و در تابستان بلفاصله بعد از گلدهی صورت گیرد.

عمق ریشه :درخاک های مرطوب تا 15 سانتی متر    

ارتفاع :90-60 سانتی متر       

نیاز نوری :آفتاب کامل   

زمان گلدهی: تابستان         

گونه Iris sibirica بسیار بردبار برای باغ های مردابی و کنار رودخانه ها است زیرا به خوبی شرایط خشک و دوره های آب گرفتگی را تحمل می کند .این گیاه توده های بزرگی از برگ های علفی تولید می کند و گل های ظریف آبی کم رنگ آن بر روی ساقه های محکم و راست قرار دارند. واریته های زیبایی از آن به نام های Emperor (90 سانتی متر با گل های ارغوانی مایل به بنفش پُر رنگ )Perry’s blue(90 سانتی متر با گل های آبی آسمانی )وPerr’s Pygmy (45 سانتی متر با گل های آبی مایل به بنفش پرنگ )نامگذاری شده اند .

برای تکثیر می توان با کاشتن بذرها در فصل بهار در سینی های دارای کمپوست ،اقدام کرو.همچنین می توان با تقسیم کردن گیاه در زمستان و یا درتابستان بلافاصله بعد از گلدهی اقدام به تکثیر کرد.